نویسنده: محمد کاظم کاظمی
ما در این چند برنامه‌ی اخیر، کوشیده‌ایم که به کارنامه و فعالیت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی به عنوان عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری و تلاش برای بهسازی زبان فارسی در ایران بپردازیم. در چند برنامه‌ی پیش از فعالیت‌های سازنده‌ی فرهنگستان در معادل‌گزینی برای کلمات بیگانه گفتیم. دیدیم که خیلی از کلمات خارجی را به مرور زمان به کنار گذاشته‌اند و به جایشان معادل‌های فارسی گذاشته‌اند.
اما فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بهسازی زبان فارسی ایران به صورت کامل و مطلق موفق بوده است؟ نه متأسفانه دشواری‌هایی هم در کار بوده است. بعضی از این دشواری‌ها به ساختار فعالیت‌های فرهنگستان و نهادهای فرهنگی برمی‌گردد و بعضی نیز مسائل فرهنگی جامعه است که گاهی در برابر پذیرش واژگان فارسی مقاومت نشان می‌دهد. ما در این دو برنامه، به این موضوعات می‌پردازیم.
یک واقعیت را باید پذیرفت که فرهنگستان بیش از این که یک نهاد اجرایی باشد، یک نهاد علمی است. یعنی فقط می‌تواند برای بهسازی زبان پیشنهاد بدهد، ولی عملی‌کردن این پیشنهادها باید به وسیله‌ی دیگر دستگاه‌ها باشد که گاهی به خوبی همکاری می‌کنند و گاهی نیز چندان ضرورت این موضوع را درک نمی‌کنند.
اکنون بسیاری از واژگان و اصطلاحات فرهنگستان در کتاب‌های درسی وارد شده است و این خوب است. مرکز تدوین کتاب‌های درسی ایران، تلاش می‌کند که در محیط آموزشی ایران، در پاسداشت زبان فارسی بکوشد. ولی همه چیز در دست محیط آموزشی نیست. بخش مهمی از مردم با رسانه‌ها سروکار دارند مثل مطبوعات و رادیو و تلویزیون که در اینجا یک تلاش و همت ویژه برای پاسداشت از زبان فارسی به چشم نمی‌خورد.
و بالاخره یک فضای بسیار بزرگ دیگر که واژگان بیگانه اتفاقاً در آنجا خیلی زیاد به کار می‌روند، فضای مجازی است. ممکن است رسانه‌های صوتی و تصویری، مطبوعات یا شرکت‌های انتشاراتی ویراستار داشته باشند و این ویراستاران کلمات بیگانه‌ای را که قرار است در این رسانه‌ها نشر شوند، با کلمات فارسی عوض کنند. ولی در فضای مجازی چنین چیزی نیست. در آنجا هر شخص برای خود یک رسانه است و با هر زبانی و با هر رسم‌الخطی که بخواهد می‌نویسد و منتشر می‌کند. و متأسفانه فرهنگستان زبان و ادب فارسی در فضای مجازی چندان حضور ندارد، بلکه حتی خیلی از استادان فرهنگستان، با این فضا بیگانه هستند. به نظر می‌رسد که کهنسال‌بودن اعضای فرهنگستان در این میان خیلی مؤثر است.
خوب به پایان وقت این برنامه رسیدیم. در این زمینه گفتنی‌های دیگر هم هست که می‌گذاریم برای برنامه‌ی بعد.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=2049
