نویسنده: محمد کاظم کاظمی
سلام بر علاقه‌مندان زبان فارسی. اگر مباحث برنامه‌ی «زبان نیاکان» را دنبال کرده باشید، می‌دانید که بحث ما به فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران رسیده است که یکی از متولیان حفظ و بهسازی این زبان است. این چیزی است که افغانستان متأسفانه از آن محروم است یعنی تشکیلات رسمی‌ای برای پاسداشت از زبان فارسی وجود ندارد. این در حالی است که سال‌ها در افغانستان مؤسسه‌ای به نام «پشتو تولنه» برای تقویت زبان پشتو وجود داشت.
به هر حال، چیزی که قابل توجه است و مغتنم است، این است که بسیاری از رهیافت‌ها و فعالیت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران نیز برای افغانستان قابل استفاده است. هم در زمینه‌ی رسم‌الخط، هم در زمینه‌ی استفاده از واژگان پیشنهادی فرهنگستان و هم در زمینه‌ی همکاری‌های متقابل فرهنگی میان دو کشور.
به دلیل همین همکاری متقابل بوده است که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال‌های اخیر، فعالیت‌هایی برای افغانستان نیز انجام شده است که از این جمله عضویت بعضی از ادبا و دانشمندان افغانستانی در شورای فرهنگستان است. در این دو دهه‌ی اخیر، معمولاً یک یا چند تن از افغانستان در فرهنگستان عضویت داشته‌اند که از این میان می‌شود به محمدحسین یمین، عبدالقیوم قویم، فضل‌الله قدسی، دکتر محمدسرور مولایی و محمدکاظم کاظمی اشاره کرد.
در حوالی سال ۱۳۹۲ گروه برون‌مرزی در فرهنگستان تشکیل شد و عمدتاً کار آن برای افغانستان و شبه قاره و ماوراءالنهر بود. مسئولیت این گروه را دکتر محمد دبیر مقدم به عهده داشت و در آن، از افغانستان دکتر محمدسرور مولایی و محمدکاظم کاظمی عضویت داشتند. یکی از فعالیت‌های این گروه، برگزاری همایش بزرگی در تهران بود که به مناسبت انتخاب شهر غزنی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام برگزار شد و در آن جمعی از اهالی دانش و ادب افغانستان و ایران حضور داشتند.
اما باید این را نیز پذیرفت که در مجموع گروه برون‌مرزی فرهنگستان به جز همان همایش، کار پیوسته و درخوری برای افغانستان انجام نداده است و در کل نیز فعالیت فرهنگستان برای افغانستان، به همان عضویت چند تن از ادبای افغانستان در شورای فرهنگستان خلاصه شده است. این قضیه دلایل متعددی دارد که شاید مهم‌ترین آن، کمبود امکانات مالی فرهنگستان در سال‌های اخیر باشد و هم‌چنین، دوری راه و مشغولیت‌های اعضای افغانستانی در شورای فرهنگستان، که آنان نتوانسته‌اند. یک حضور ثابت و پیوسته در آنجا داشته باشند. ولی البته استفاده از واژگان پیشنهادی و دیگر دستاوردهای علمی فرهنگستان برای افغانستان نیز امکان دارد که ما در برنامه‌های بعد به آن می‌پردازیم.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=2040
