نویسنده: محمد کاظم کاظمی

کتاب «نثر دری افغانستان»

اگر بخش قبلی برنامه را تعقیب کرده باشید می‌دانید که ما در آنجا به یکی از خادمان زبان فارسی افغانستان پرداختیم، یعنی دکتر علی رضوی غزنوی. کسی که هم مقالات مهمی درباره‌ی وضعیت زبان فارسی کشور دارد و هم یک کتاب مهم دوجلدی با عنوان «نثر دری افغانستان». در برنامه‌ی پیش پاره‌ای از یک مقاله‌ی دکتر رضوی را نقل کردیم و حال به این کتاب می‌پردازیم.

گفتیم که علی رضوی غزنوی تحصیلات خود در سطح دکتری را در تهران سپری کرد. رساله‌ی دکتری او، گزیده‌ای از داستان‌های نویسندگان معاصر افغانستان بود و همین رساله بود که بعداً با عنوان «نثر دری افغانستان، سی قصه» منتشر شد. در این کتاب داستان‌هایی کوتاه از سی نویسنده‌ی افغانستان گرد آمده است و کتاب را در سال ۱۳۵۷ شمسی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران منتشر کرده است.

اهمیت این کتاب به خصوص از این جهت است که برای اولین بار، ادبیات داستانی افغانستان به صورت مفصل در ایران معرفی می‌شود. به این جهت در آن سال‌ها که مردم ایران و حتی اهل ادبیات آن خیلی با فارسی افغانستان و نویسندگان آن آشنا نبودند، این کتاب یک پنجره‌ی آشنایی خوب با فارسی افغانستان برای مخاطبان ایرانی بود. به خصوص که در ادبیات داستانی، خصوصیات بومی زبان بیشتر خود را نشان می‌دهد. آن مقدار که در داستان‌ها واژگان فارسی خاص افغانستان به کار رفته است، طبیعتاً در شعر به کار نرفته است و از این روی، کتاب دکتر رضوی یک منبع خوب برای آشنایی با فارسی افغانستان در ایران بود.

رضوی غزنوی بعداً در سال‌های مهاجرت در امریکا، کار خود را ادامه داد و جلد دوم کتاب «نثر دری افغانستان» را منتشر کرد. در این کتاب مقاله‌ها، یادداشت‌ها و سفرنامه‌هایی از نویسندگان معاصر افغانستان منتشر شده است و به این ترتیب، نمونه‌های دیگری جز داستان، از زبان فارسی افغانستان در آنجا ارائه شده است.

در این جلد دوم کتاب، مقالاتی درباره‌ی وضعیت زبان فارسی افغانستان هم آمده است. یعنی کتاب علاوه بر این که خصوصیات نثر فارسی دری افغانستان را نشان می‌دهد، حاوی مطالبی خاص در این مورد هم هست. از این جمله است مقاله‌ای از ولی پرخاش احمدی، که باز در برنامه‌ای دیگر، به محتوای آن هم خواهیم پرداخت.

مقاله‌ی دیگری که در کتاب «نثر دری در افغانستان» منتشر شده است، مقاله‌ی «همزبانی و بی‌زبانی» از محمدکاظم کاظمی است که باز به وضعیت زبان فارسی افغانستان اختصاص دارد. این مقاله بعداً گسترش یافت و در قالب کتاب «همزبانی و بی‌زبانی» منتشر شد. ما در برنامه‌ای دیگر، باز به این کتاب هم خواهیم پرداخت.