نویسنده: محمد کاظم کاظمی
در این برنامه قصد داریم که یکی دیگر از خادمان زبان فارسی را به شما معرفی کنیم، کسی که گردآورنده‌ی یک فرهنگ لغت مهم از زبان فارسی افغانستان است.
در برنامه‌های پیش، ما در سیر تاریخی مناسبات دولت‌های افغانستان با زبان فارسی، گفتیم که از حدود یک قرن پیش، نوعی فارسی‌ستیزی از سوی حکومت‌های کشور شروع شد که البته تا به امروز ادامه دارد.
ولی در عین حال که بیشتر دولتمردان افغانستان در قرن گذشته با زبان فارسی خصومت داشته‌اند، بسیاری از ادبا و دانشمندان کشور، درمقابل در تقویت این زبان و کار برای آن کوشیده‌اند. بعضی از این اشخاص، حتی از نظر قومی نیز به قوم پشتون تعلق داشته‌اند، مثل «عبدالله افغانی‌نویس» که در این برنامه از او و کتابش سخن می‌گوییم، یعنی کتاب «لغات عامیانه‌ی فارسی افغانستان».
عبدالله افغانی‌نویس فرزند ملا محمد خان، از پشتون‌های لغمان یا قندهار، ولی متولد در کابل بوده است. او هم مسئولیت‌های اداری در افغانستان داشته و هم به کار تألیف و تحقیق اشتغال داشته است.
کتاب مهم افغانی‌نویس، همان «لغات عامیانه‌ی فارسی افغانستان» است که یک فرهنگ لغت ارزشمند از واژگان فارسی افغانستان به حساب می‌آید. در این کتاب حدود دوازده هزار واژه و اصطلاح معنی شده است.
کتاب «لغات عامیانه‌ی فارسی افغانستان» در سال ۱۳۳۵ شمسی در کابل منتشر شده و بعد از آن چند بار دیگر هم به چاپ رسیده است. در ابتدای کتاب چند تقریظ مهم از ادبای آن زمان افغانستان درج شده است. عبدالهادی داوی شاعر و سیاستمدار افغانستان در تقریظ خودش گفته است: «تألیف کتاب فوق‌‌الذکر تشبثی است مفید و مبتکرانه و ذخیره‌‌ای است قیمتدار از لغات و تعبیرات لهجۀ ملیۀ فارسی افغانستان.»
در مورد کتاب عبدالله افغانی‌نویس، این نکته‌ی بسیار مهم گفتنی است که در این کتاب، این زبان نه دری، بلکه فارسی دانسته شده است، در حالی که حکومت‌های افغانستان همیشه سعی کرده‌اند که میان این دو نام جدایی بیندازند و چنین وانمود کنند که فارسی یک زبان است و دری یک زبان دیگر. به این موضوع در برنامه‌ی بعد بیشتر می‌پردازیم.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1918
