نویسنده: محمد کاظم کاظمی
بحث ما به مناسبات دولتمردان افغانستان با این زبان رسیده است و در این سیر تاریخی، فعلاً در دورهی آل یحیی هستیم یعنی حکومت محمد نادر خان و برادران و فرزندان این خانواده، که حدود نیم قرن بر افغانستان حکومت کردند و تبعیض قومی و زبانی را در کشور تداوم دادند.
ما در برنامهی پیش به دوران محمدنادرشاه پرداختیم و از محمدگل خان مومند گفتیم، کسی که این سیاستهای قومی را در شمال افغانستان پی میگرفت. پس از کشته شدن نادر شاه به دست جوانی ازخودگذشته به اسم عبدالخالق، پسر نوجوانش محمدظاهر شاه به حکومت رسید ولی حقیقت این است که قدرت اصلی در دست صدراعظم محمدهاشم خان بود و خود ظاهر شاه با این که به زبان و ادبیات هم علاقه داشت، چندان اختیاری در حکومتداری نداشت. به همین دلیل ما این دوره را در واقع باید عصر حکومت محمدهاشم خان بدانیم.
محمدهاشم خان این تبعیض قومی و فارسیستیزی را همچنان ادامه داد. چیزی که در این میان به برتریخواهی نژادی این حاکمان افغانستان کمک کرد، حکومت حزب نازی به قیادت هیتلر در آلمان بود. نگرش برتریخواهی قومی که از سوی هیتلر مطرح شده بود و او نژاد آریایی را برتر از دیگر نژادها میدانست، در بعضی از رجال افغانستان هم اثر گذاشت، از جمله بر دو برادرزادهی هاشم خان یعنی سردار محمدداوود و سردار محمدنعیم و همچنین یکی دیگر از رجال صاحبنفوذ کشور یعنی عبدالمجید زابلی.
این گروه، افکار و روش محمدگل خان مومند را پی گرفتند و به سبب نفوذی که در حکومت داشتند، آن را اساس برتریخواهی زبانی خود نیز ساختند. و از این روی بود که به زودی فرمانهایی برای تقویت بیشتر زبان پشتو در نظام اداری افغانستان و در مقابل، تضعیف زبان فارسی صادر شد. از این جمله است فرمانی که در ۱۲ حوت ۱۳۱۵ در جریدهی «اصلاح» منتشر میشود.
به سبب اهمیتی که این فرمان دارد، ما متن کامل آن را در برنامهی بعد حضور شما عزیزان تقدیم میکنیم و اثرات و عواقب آن را هم بازمیگوییم.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1887
