نویسنده: محمد کاظم کاظمی
در این بخش از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری زبان فارسی با زبانهای ملل مجاور صحبت میکنیم. ما در برنامههای قبل به زبانهای عربی، هندی، اردو و مغولی پرداختیم و حالا وارد یکی از مباحث مهم و جذاب میشویم، یعنی ارتباط زبان پشتو و زبان فارسی. موضوعی که هم در این سالها بحث روز بوده و هم بسیار هم چالشآفرین شده است، چون عوامل و مسایل سیاسی هم در آن دخالت داشته است.
زبان پشتو هم یکی از زبانهای خانوادهی هند و ایرانی است. در واقع در دستهبندی زبانها، در دستهی زبانهای ایرانی قرار می گیرد مثل بلوچی، کُردی، لُری، پشهای و امثال اینها.
پشتو نیز مثل فارسی، با الفبای عربی نوشته میشود. البته پشتو چند حرف خاص هم دارد که ما در یکی دیگر از برنامهها به آن موضوع پرداختیم.
از جهات دیگر هم شباهتهایی میان پشتو و فارسی وجود دارد مثل ساختار اجزای جمله که در هر دو زبان، اول فاعل میآید و در آخر جمله فعل میآید، در حالی که در زبان عربی مثلاً اول فعل به کار میرود، بعد فاعل.
اقوام پشتو زبان، عمدتاً در نواحی کوههای سلیمان در فاصلهی کشور افغانستان و پاکستان کنونی زندگی میکردهاند و به تدریج به مناطق مرکزی و شمال و غرب افغانستان هم کوچ کردهاند. این کوچها گاهی با همراهی و حتی نقش دولتها بوده است، به طوری که به مرور زمان اقوام پشتوزبان، در مناطق فارسیزبان هم جابهجا شدهاند و این قضیه، باعث تأثیرگذاری و تأثیرپذیری این دو زبان از همدیگر شده است.
امروزه بسیاری از مردم پشتوزبان، فارسی را نیز میدانند چون فارسی زبان رایج در بسیاری از مناطق افغانستان بوده است. در مقابل نیز بعضی مردم فارسیزبان با زبان پشتو آشنایی یافتهاند، چون این زبان از سوی حکومتهای افغانستان ترویج شده و در کنار فارسی، رسمیت یافته است. طبیعتاً در این میان به سبب نقشی که حکومتها در ترویج اجباری پشتو داشتهاند، چالشها و مسائلی نیز رخ داده است. از این روی، لازم است که ما طی چند برنامه، به این مسأله بپردازیم.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1769
