نویسنده: محمد کاظم کاظمی
سلام بر دوستان عزیز، علاقهمندان به زبان فارسی دری. ما در این چند برنامهی اخیر برنامهی «زبان نیاکان» به بحث مهم و جذاب ورود واژگان بیگانه به زبان فارسی رسیدهایم. در برنامههای پیش درباره ورود واژگان زبانهای عربی، هندی، اردو و روسی بحث کردیم و در چند برنامهی پیش روی، به زبانهای فرانسوی و انگلیسی میپردازیم.
از میان زبانهای اروپایی، این دو زبان بیش از دیگران در زبان فارسی اثر گذاشتهاند. البته تأثیر زبان فرانسوی بر فارسی ایران بیشتر بوده است، چون در عصر مشروطیت و اندکی قبل و بعد از آن، جمع زیادی از ادبا و دانشمندان ایران با فرانسه رفت و آمد داشتند یا در آنجا تحصیل کردند و به همین دلیل، خیلی از کلمات فرنگی از زبان فرانسوی در ایران رایج شد یا لااقل با تلفظ فرانسوی آن رواج یافت.
به همین دلیل است که تلفظ بعضی کلمات در ایران و افغانستان فرق دارد. مثلاً در افغانستان به ماههای میلادی، جنوری، فبروری، مارچ و اپریل میگویند، ولی در ایران، ژانویه، فوریه، مارس و آوریل. یا در افغانستان کلمهی دیپارتمنت به کار میرود و در ایران، دپارتمان. حتی اسم کشورها در افغانستان و ایران متفاوت تلفظ میشود، مثل ناروی در افغانستان و نروِژ در ایران یا بلجیم در افغانستان و بلژیک در ایران.
البته ورود واژگان از فرانسوی به ایران، به همین صورت باقی نماند و با گسترش نفوذ زبان انگلیسی در دنیا، در دهههای بعد، در ایران هم کلمات از زبان انگلیسی وارد شدند. ولی به هر حال این تفاوت میان بعضی واژگان و تلفظهای آنها در افغانستان و ایران، به این سبب است.
اما در افغانستان، از طرفی دولتها در افغانستان مناسبات نیک داشتند و حتی گاهی وابسته به انگلستان بودند و از طرفی خیلی از ادبا و دانشمندان افغانستان، با زبانهای بیگانه به سبب سفر و تحصیل در هندوستان آشنا شدند و میدانیم که در آنجا زبان انگلیسی بیشتر نفوذ داشته است. تحصیلکردگان فرانسه در افغانستان بسیار نبودهاند. هرچند در مواردی دولتمردان تحصیلکرده در فرانسه هم داشتهایم، مثل سردار داوود خان رئیس جمهور افغانستان که او نیز خیلی از کلمات را با تلفظ فرانسوی ادا میکرده است.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1718
