نویسنده: محمد کاظم کاظمی
ما در این چند برنامهی اخیر زبان نیاکان، به تأثیر زبانهای دیگر بر فارسی و ورود واژگان این زبانها به دایرهی واژگان زبان فارسی صحبت کردهایم. در چند برنامهی قبل، ما از زبانهای اقوام مجاور صحبت کردیم، یعنی زبانهایی مثل عربی، هندی، ترکی و مغولی. حالا به یک دسته دیگر از زبانها میپردازیم، زبانهایی که عموماً در کشورهای اروپایی رایج بودهاند و در فارسی هم اثر گذاشتهاند، به خصوص روسی، فرانسوی و انگلیسی.
از زمانی که ملل مشرقزمین با تمدن اروپا آشنا شدند و راه اروپاییان به کشورهای فارسیزبان باز شد، طبیعتاً زبانهای اروپایی هم بر زبان فارسی اثر گذاشتند. این اثرگذاری عمدتاً به دو شکل بود. یکی شکل طبیعی یعنی بر اثر داد و ستدهای تجارتی و سفرهای سیاحتی و علمی و دیگری به شکل غیرطبیعی یعنی نفوذ استعماری کشورهای اروپایی در منطقه، که البته این نفوذ استعماری، بیشتر در کشور هند مشاهده میشود. از زمانی که انگلیسها هندوستان را تصرف کردند و آن را جزئی از بریتانیای کبیر ساختند، زبان فارسی را از رسمیت انداختند. ابتدا زبان انگلیسی و سپس زبان هندی و اردو در شبه قاره رسمیت یافت. و به این ترتیب، عملاً میتوان گفت که استعمار انگلیس، دست زبان فارسی را از هندوستان کوتاه کرد.
اما یک بخش دیگر تأثیر زبانهای اروپایی بر زبان فارسی، به مسافرتهای دولتمردان، دانشمندان و ادبای کشورهای فارسیزبان به اروپا برمیگردد. آنان با سفر به اروپا و سپس امریکا، با پدیدههایی آشنا شدند که برایشان تازگی داشت. آنها برای اولین بار موتر و لوکوموتیو و رادیو و تلگراف و امثال آن را در این کشورها دیدند و طبیعتاً نامهای این پدیدهها را وارد زبان فارسی ساختند.
علاوه بر آن، بسیاری از واژگان و اصطلاحات علوم مختلف مثل فیزیک، پزشکی، روانشناسی، جامعهشناسی و حتی فلسفه و الهیات هم از زبانهای خارجی وارد زبان فارسی شد و چون فارسیزبانان در آن زمان بر این علوم مجهز نبودند و اینها برایشان تازگی داشت، خیلی زود جذب این اصطلاحات شدند که این خودش از عوامل ورود بیرویهی واژگان اروپایی به زبان فارسی شد و ما در برنامههای بعد، بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1706
