نویسنده: محمد کاظم کاظمی
ما در این چند برنامه در سلسله‌ی «زبان نیاکان»، از رسم‌الخط فارسی گفتیم و مسائل و پرسش‌های مختلف در این مورد را بازگو کردیم. حالا می‌خواهیم به موضوعی در رسم‌الخط فارسی افغانستان اشاره کنیم که سال‌هاست گریبانگیر کشور است، یعنی استفاده از بعضی حروف زبان پشتو در متن‌های فارسی.
ما می‌دانیم که خیلی از زبان‌ها، کلماتی را از زبان‌های دیگر وام می‌گیرند. مثلاً پولیس یک کلمه‌ی انگلیسی است. ولی ما وقتی آن را در زبان فارسی استفاده می‌کنیم، آن را با الفبای فارسی می‌نویسیم. دیگر با حروف انگلیسی نمی‌نویسیم. یا کلمه‌ی قشلاق ترکی مغولی است. ولی ما آن را در زبان فارسی با الفبای خود این زبان می‌نویسیم و با الفبای مغولی نمی‌نویسیم.
حالا ما در افغانستان هم زبان پشتو داریم و هم زبان فارسی. و بعضی از کلمات پشتو بر اساس نیاز یا گاهی هم تحمیل حکومت‌ها، در زبان فارسی نیز به کار رفته است. این کلمات در پشتو با حروفی نوشته می‌شود که در فارسی وجود ندارد. مثل کلمه‌ی ثارندوی، پوهنزی، شاروالی و امثال این‌ها. در زبان پشتو «ثارندوی» با نوعی حرف خاص نوشته می‌شود که شبیه «خ» است، ولی سه تا نقطه دارد.
ما در زبان فارسی، حرف «ث» با سه نقطه را برای این کار داریم و علی‌القاعده نیازی نیست که کلمه را در فارسی نیز با الفبای پشتو بنویسیم. ولی با این که نیازی به این کار نبوده، این قضیه از سوی حکومت‌های افغانستان تحمیل شده است.
این که در یک زبان بخواهیم با الفبای یک زبان دیگر بنویسیم، دشواری‌ها و مشکلاتی ایجاد می‌کند. از جمله این که ممکن است در این زبان، در سیستم چاپ و حروف‌چینی، آن حرف وجود نداشته باشد. یا هم وجود داشته باشد ولی بخشی از اهالی این زبان با آن آشنا نباشند. مثلاً در همین مورد، کلماتی مثل «شاغلی» و «ثارنوال» وقتی با حروف پشتو نوشته می‌شود، برای مخاطبان ایرانی قابل فهم نیست. این که معنی کلمه قابل فهم نیست که هیچ. این خودش یک بحث است و جای چند و چون دارد. قضیه این است که حتی قابل خواندن هم نیست.
و راه درست و منطقی چیست؟ این که این کلمات را با حروف معادل آن‌ها در فارسی بنویسیم. ثارندوی را با حرف «ث» سه نقطه می‌توان نوشت و پوهنزی را با حرف «ز». کاری که در مورد دیگر زبان‌ها می‌کنیم.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1511
