نویسنده: محمد کاظم کاظمی
چند برنامه‌ی اخیر زبان نیاکان، به مسأله‌ی خط فارسی پرداختیم. گفتیم که یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر مطرح شده و البته در بعضی کشورها هم به اجرا درآمده است، تغییر رسم‌الخط فارسی به حروف لاتینی بوده است. ولی ما دیدیم که در صورت این تغییر نیز ما به دشواری‌های دیگری برخورد می‌کنیم که از این جمله، قطع ارتباط با آثار مکتوب فارسی است مثل کتاب‌ها، مجله‌ها و آثار هنری‌ای که با این خط پدید آمده و بخشی از میراث فرهنگی ما را می‌سازد.
اما یک دشواری دیگر، مسئله‌ی آموزش است. تغییر خط هر زبان، یعنی این که یک نسل از مردم یک کشور، کلاً بی‌سواد شوند و سواد را دوباره یاد بگیرند. این اتفاق یک بار در تاجیکستان افتاد و وقتی خط فارسی به خط سریلیک تغییر کرد، یک نسل از مردم آن کشور که عمدتاً میانسال یا کهنسال بودند، دیگر قادر به خواندن هیچ چیزی نبودند چون همه نوشته‌ها به خط سریلیک انجام می‌شد. و باز برای نسل‌های گذشته، فراگیری سواد کار آسانی هم نیست.
و مشکل دیگری که در این بین وجود دارد این است که تلفظ کلمات در مناطق گوناگون قلمرو زبان فارسی فرق دارد. امروزه عدد «شش» در نواحی کابل و مزار به صورت «شَش» تلفظ می‌شود. در ایران به صورت «شِش» تلفظ می‌شود و در هرات حتی به صورت «شیش» هم رایج است. وقتی این کلمه را به حروف لاتینی برگردانیم، آن را با حرف «ا» (A) بنویسیم یا با حرف «ای» (e) بنویسیم؟
و مسئله‌ی دیگر این است که شکل تلفظ کلمات به مرور زمان هم تغییر می‌کند. در قدیم کلمه‌ی «گِرِفت» به صورت «گِرُفت» تلفظ می‌شده است و ممکن است در آینده تلفظ دیگری بیابد. وقتی ما کلمه را با حروف صدادار لاتین تثبیت کردیم و مثلاً آن را با حرف «e» نوشتیم، می‌توانیم مطمئن باشیم که باز فردا این تلفظ فرق نخواهد کرد؟ اصلاً یک علت این که کلمات زبان انگلیسی خیلی وقت‌ها به یک شکل نوشته می‌شوند و به یک شکل دیگر خوانده می‌شوند، این است که به مرور زمان تلفظ آن‌ها عوض شده است.
بله دوستان، تغییر رسم‌الخط از فارسی به لاتینی، آن طور که در ابتدا ساده و جذاب به نظر می‌رسد، آنقدرها هم ساده نیست و مشکلات و عوارضی دارد که بعضی‌هایشان قابل پیشگیری نیستند.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1498
