نویسنده: محمد کاظم کاظمی
دوستان عزیز، در ادامه‌ی سلسله برنامه‌های نیاکان، به موضوع «خط فارسی» رسیده‌ایم که چهره‌ی مکتوب یا نگارشی زبان را می‌سازد. در برنامه‌ی پیش از پیدایش و تحول خط فارسی کنونی صحبت کردیم و گفتیم که این خط بر پایه‌ی رسم‌الخط عربی ایجاد شد و بعد از چند مرحله‌ی تکاملی، به وضعیت فعلی رسید. این نکته گفتنی است که این خط، برای شمار دیگری از زبان‌های هند و ایرانی نیز کاربرد یافت مثل زبان اردو، زبان پشتو و زبان‌هایی مثل بلوچی و کُردی و امثال این‌ها. و به این ترتیب بسیاری از این مردمی که زبان همدیگر را نمی‌دانند نیز می‌توانند خط همدیگر را بخوانند. یعنی مثلاً یک اردوزبان، می‌تواند تابلو یک مغازه یا خیابان را در ایران بخواند یا یک فارسی‌زبان می‌تواند یک متن عربی را بخواند، حتی اگر معنای آن را متوجه نشود. و به این صورت خواندن قرآن برای همه مردم این سرزمین‌ها، آسان است. به این ترتیب خیلی از نیازها رفع می‌شود و مردم این کشورها ناچار نیستند که برای رفع نیازهای روزمره‌ی خود، چند رسم‌الخط مختلف را یاد بگیرند.
اما در این بین بعضی از فارسی‌زبانان هم هستند که فعلاً قادر به خواندن متن‌هایی که به خط فارسی نوشته شده است، نیستند، مثل مردم تاجیکستان.
در کشور تاجیکستان و در هنگامی که این کشور به تسلط حکومت شوروی درآمد و یکی از جمهوری‌های شوروی سابق شد، حکومت این کشور خط فارسی را حذف کرد و به جای آن، خط سریلیک را رایج ساخت که از خانواده‌ی خطوط لاتینی است. یعنی با حروفی شبیه انگلیسی و روسی نوشته می‌شود.
به این ترتیب، متنی که در تاجیکستان به زبان فارسی نوشته می‌شود، برای دیگر فارسی‌زبانان در کشورهای ایران و افغانستان و شبه قاره قابل خواندن نیست، مگر این که آنان هم خط سریلیک را یاد بگیرند. و در مقابل، عموم مردم تاجیکستان نمی‌توانند کتاب‌ها یا صفحات اینترنتی کشورهای دیگر را بخوانند.
طبیعتاً این قضیه سبب مشکلاتی شده و ارتباط نوشتاری مردم تاجیکستان را با دیگر کشورهای منطقه دشوار ساخته است. امروز یک نفر از کشور تاجیکستان نمی‌تواند از یک کتاب چاپ ایران یا افغانستان استفاده کند یا آثار خودش را به معرض دید مردم این کشورها برساند. مگر این که متن از رسم‌الخط فارسی به سریلیک برگردانده شود.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1459
