نویسنده: محمد کاظم کاظمی

خطاهای زبانی/تغییر شکل نامعقول کلمات

ما در بحث جذاب و مهم خطاهای زبانی هستیم. در این برنامه بعضی موارد از تغییر شکل شدید کلمات را بیان می‌کنیم. مواردی که کلمه بر اثر این تغییر شکل، یک هویت دیگر می‌یابد.

ما در یک برنامه‌ی دیگر هم پیشتر گفتیم که نمی‌توان توقع داشت که همه مردم همیشه کتابی حرف بزنند. بالاخره زبان عامیانه خیلی مقتضیات دارد و کلماتی در آن به شکلی دیگر به کار می‌روند. اما در همین حال نیز بین یک شخصی که از سواد و دانش برخودار است، مثلاً‌ اهل قلم است یا معلم است یا متعلم و محصل است، با عموم افراد جامعه باید تفاوت باشد. حالا با توجه به این قضیه، مواردی را مطرح می‌کنیم که هرچند بر زبان مردم جاری هستند و نمی‌شود به صورت عموم آن‌ها را ممنوع ساخت. ولی می‌توان تا حد امکان در گفتارهای خود، از آن‌ها دوری کرد.

یکی از این موارد، جابه‌جا شدن حروف کلمه است. مثلاً ما کلمه‌ی «نرخ» را به معنی «قیمت» داریم. ولی خیلی مواقع این کلمه به صورت «نِخر» به کار می‌رود که نادرست است. همین طور است کلمه‌ی «قلف» به جای «قفل» و «عسک» به جای «عکس» و «نخسه» به جای «نسخه». حالا جالب این است که گاهی این کلمه که حروفش جابه‌جا می‌شود، بعضی از آن حروف هم تغییر می‌یابد. مثلاً کلمه‌ی «نبض» به صورت «نظم» به کار می‌رود.

مورد دیگر، تغییر یک حرف از کلمه است. مثلاً‌ بسیار اتفاق می‌افتد که کسانی حرف «کاف» در کلمات را به صورت «قاف» ادا می‌کنند. مثلاً «کف» را «قف» می‌گویند یا «کاغذ» را «قاغذ» یا «چپلک» را «چپلق».

و خطای دیگری که بسیار رخ می‌دهد، این است که یک حرف به کلمه اضافه می‌شود، در حالی که اصل کلمه آن حرف را نداشته است، مثل کاربرد «مَنگَس» به جای «مَگس» که در کابل و اطراف آن بسیار رایج است، یا کاربرد کلمه‌ی «رادیون»‌ به جای رادیو که در نواحی هرات بسیار شنیده می‌شود.

از این قبیل موارد بسیار زیاد است و ما در برنامه‌های بعد، می‌کوشیم که روش‌هایی مفید برای شناخت این کلمات را خدمت شما بیان می‌کنیم.