نویسنده: محمد کاظم کاظمی
با برنامه‌ای دیگر در حضور شماییم و بحث خود را در مسیری که در چند برنامه‌ی اخیر جریان داشت، دنبال می‌کنیم یعنی ظرفیت‌های لهجه‌های بومی فارسی در افغانستان.
ما گفتیم که زبان فارسی افغانستان مثل کشورهای دیگر، لهجه‌های بسیار دارد و در هر یک از این لهجه‌ها که در مناطقی از کشور رایج هستند، واژگان اصیل، کهن و پرمعنای فارسی را می‌توان یافت، واژگانی که جا دارد برای دیگر فارسی‌زبانان هم معرفی شوند. در برنامه‌ی پیش به لهجه‌ی هرات و کتاب ارزشمند «فارسی هروی» مرحوم محمدآصف فکرت پرداختیم و در این برنامه به کتاب دیگری اشاره می‌کنیم درباره‌ی لهجه‌ی هزارگی.
لهجه‌ی هزارگی بسیار غنی است. در آن بسیاری از واژگان و اصطلاحات فارسی را می‌توان یافت که در دیگر نقاط از رواج افتاده است ولی در متون کهن فارسی و حتی در زبان فارسی کهن یعنی زبان اوستایی به کار رفته است.
حال می‌خواهیم یک کتاب ارزشمند درباره‌ی لهجه‌ی هزارگی را معرفی کنیم یعنی «دُرّ اوستایی در صدف لهجه‌ی هزارگی» تألیف شوکت‌علی محمدی شاری.
این کتاب در سیصد صفحه، به وسیله‌ی انتشارات صبح امید، در سال ۱۳۹۲ منتشر شده است. محمدی شاری در این کتاب در هفت فصل، به بررسی لهجه‌ی هزارگی پرداخته و ارتباط آن با فارسی اوستایی را نشان داده است.
نکته‌ای که در این میان مهم است، این است که بسیاری‌ها تصور می‌کنند که مردم هزاره با قوم مغول پیوند دارند و به همین لحاظ، نسبت به اصالت لهجه‌ی هزارگی تردید می‌کنند. ولی هم از نظر قومی و هم از نظر زبانی، مشخص شده است که این قوم، از اقوام دیرین سرزمین افغانستان بوده‌اند و پیشینه‌شان به قرن‌ها قبل از هجوم مغولان برمی‌گردد.
محمدی شاری می‌کوشد که در ضمن مباحث، این قضیه را نیز روشن کند و به همین دلیل، یک فصل از کتاب به ارتباطات میان لهجه‌ی هزارگی و زبان اوستایی اختصاص یافته است. فصل دیگر به نسبت هزارگی و پارسی دری اختصاص دارد. فصل دیگر درباره‌ی زبان‌شناسی لهجه‌ی هزارگی است و فصلی دیگر درباره‌ی ظرافت‌ها و ظرفیت‌های این لهجه. فصل آخر کتاب هم به بحثی درباره‌ی افسانه‌های هزارگی اختصاص دارد.
دوستان عزیزی که علاقه‌مند دانستن بیشتر درباره‌ی لهجه‌ی هزارگی هستند، می‌توانند این کتاب سودمند را تهیه کنند و مطالعه کنند.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=2381
