نویسنده: محمد کاظم کاظمی
ما در این چند برنامه‌ی اخیر، به امکانات و قابلیت‌های زبان فارسی در سرزمین‌های گوناگون، از نظر واژگان و ترکیب‌های زیبا و اصیل پرداخته‌ایم و گفته‌ایم که این کلمات می‌تواند مورد استفاده‌ی دیگر فارسی‌زبانان هم واقع شود.
برای این که این سخن ما نمونه‌های عینی هم داشته باشد، به کتابی اشاره می‌کنیم که اخیراً در ایران منتشر شده است، با عنوان «دو جان» و موضوع آن، بارداری است. این کتاب را خانم زهرا قدیانی نوشته و در آن روایت‌هایی درباره‌ی بارداری را آورده است. و نکته‌ی گفتنی این است که کلمه‌ی «دو جان» در تاجیکستان رایج است و به زن باردار گفته می‌شود. می‌بینید که چقدر این کلمه رسا و زیباست. یعنی این شخص دو جان را در خود دارد، یکی جان خودش، یکی جان فرزندش.
کلمه‌ی دیگری که باز به همین معنی در افغانستان رایج است و این هم زیبا و رساست، «امیدوار» است. یعنی کسی که به تولد فرزندش در آینده‌ی نزدیک امید دارد. می‌بینید که این کلمه چه بار معنایی مثبتی دارد در حالی که در کلمه‌ی «باردار» با توجه به این که صحبت از «بار» هست، این احساس مثبت دیده نمی‌شود.
اما کلمه‌ی دیگری که یک مقدار به این «دوجان» شباهت دارد و در افغانستان رایج است، «دوگانه» است یعنی فرزندانی که با هم به دنیا می‌آیند و در ایران به آن دوقلو می‌گویند. البته در افغانستان این کلمه به صورت «دوگانگی» بیشتر به کار می‌رود. مثلاً گفته می‌شود «این دو برادر، دوگانگی هستند.»
حالا که به این کلمه‌ی دوگانگی و دوقلو رسیدیم، البته بد نیست این را هم بگوییم که کلمه‌ی دوقلو در اصل ترکی است و اصل آن «دوقلو» بوده است. بنابراین این کلمه به عدد «دو» ارتباط مستقیمی ندارد. ولی در میان مردم، تصور این است که «قلو» یعنی یکی از این کودکان. بنابراین، کلمات «سه قلو»، «چهار قلو» و امثال آن هم رایج شده است.
و حالا به تناسب بحث، به یک کلمه‌ی زیبای دیگر هم اشاره بکنیم، کلمه‌ی «نگران» به معنی کسی که مراقب یک بیمار است. در این مورد هم باری یکی از نویسندگان ایرانی در یادداشتی نوشته بود که این کلمه‌ی «نگران» چقدر جالب است. هم فارسی است و هم حس واقعی شخص در آن لحظه را می‌رساند. و چه بسیار از این کلمات در زبان فارسی هر منطقه رایج است که می‌شود آن‌ها را شناخت و گسترش داد.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=2315
