نویسنده: محمد کاظم کاظمی

فرهنگ فارسی _دری، دری _ فارسی

ما در چند برنامه‌ی اخیر، از فرهنگ‌های لغت می‌گوییم، کتاب‌هایی که برای تسهیل ارتباطات میان فارسی‌زبانان تألیف شده است. یک مجموعه از این فرهنگ‌ها، کتاب‌هایی‌اند که در آن‌ها واژگان خاص فارسی افغانستان برای مردم ایران معنی شده است و واژگان خاص فارسی ایران، برای مردم افغانستان. ما در برنامه‌ی پیش از کتاب مختصر و مفید «واژه‌نامه‌ی همزبانان» مرحوم استاد آصف فکرت گفتیم و در این برنامه به یک کتاب دیگر از این نوع می‌پردازیم، یعنی «فرهنگ فارسی _ دری‌، دری _ فارسی»‌  تألیف ورژخاچاطوری پارسادانیان (استاد دانشگاه هراچیا آچاریان ارمنستان‌)

این کتاب در سال ۱۳۸۵ در ۱۷۶ صفحه به وسیله‌ی نشر فرهنگ معاصر منتشر شده و پیشگفتار کوتاهی از دکتر منوچهر ستوده استاد دانشگاه تهران را در خود دارد.

ولی با این که ناشر کتاب یک ناشر معتبر حوزه‌ی فرهنگ‌نویسی است و مقدمه‌ی آن را هم یکی از استادان معروف دانشگاه تهران نوشته است، خود کتاب کیفیت علمی و دقت لازم را ندارد و حاوی مشکلات بسیاری است.

اولین مشکل این کتاب، نام آن است که چنین وانمود می‌کند که فارسی و دری دو زبان متفاوت هستند. و مشکل عمدۀ دیگر که خودش نقص‌هایی در کتاب ایجاد کرده است، این است که مؤلف آن، نه از ادبای افغانستان است و نه از ایران، بلکه شخصی است به نام ورژخاچاطوری پارسادانیان از کشور ارمنستان، کسی که فارسی زبان مادری‌اش نبوده و به همین دلیل، نقص‌هایی جدی در این کتاب راه یافته است.

خیلی از کلمات در این کتاب غلط معنی شده‌اند. مثلاً کلمه‌ی «سالاد» فارسی ایران، «خورش» معنی شده است، در حالی که چیزی که در افغانستان به جای خورش رایج است، «سالان» است نه «سالاد». از آن بدتر، این که «سنجاق سینه» را «لاکت» معنی کرده است، در حالی که لاکت به معنی گردنبند است نه سنجاق سینه. یا کلمه‌ی «سوپ» ایران را «شوربا» معنی کرده است، در حالی که «شوربا» معنی «آبگوشت» است نه سوپ.

مشکل دیگر در این کتاب، کلماتی بسیار محلی به اسم دری افغانستان است که شاید برای بسیاری از مردم افغانستان هم نامفهوم باشند، کلماتی مثل جگار به معنی ستیزه‌جو، چتین به معنی سخت و دشوار، اوترایی به معنی سرازیری، کورکی به معنی سخت و امثال این‌ها. در مقابل خیلی از کلماتی که در زبان مردم جاری هستند، در این کتاب معرفی نشده‌اند.

در مجموع کتاب آقای پارسادانیان کتابی است سرشار از مشکلات و نقایص، که بیان همه آ‌ن‌ها در مجال این برنامه نمی‌گنجد.