نویسنده: محمد کاظم کاظمی
با شماییم و در ادامه‌ی بحث چند هفته‌ی قبل درباره‌ی زبان فارسی، به فرهنگ‌نویسی در افغانستان و لغت‌نامه‌های مربوط به این کشور می‌پردازیم. ما در برنامه‌ی قبل از استاد عبدالاحمد جاوید و کتاب او یعنی «فرهنگ جاوید» نام بردیم و حال مفصل‌تر به این ادیب و دانشمند مهم می‌پردازیم.
استاد عبدالاحمد جاوید، یکی از چهره‌های دانشگاهی مهم افغانستان بود. کسی که اولین مدرک دکتری ادبیات را در بین دانشگاهیان افغانستان دریافت کرد. او متولد ۱۳۰۶ در کابل بود. ابتدا به نوشتن شعر و داستان مشغول شد، ولی به زودی مسیر پژوهش‌های ادبی را پیش گرفت. او از اولین دانشجویان دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه کابل بود. پس از دریافت مدرک لیسانس، در سال ۱۳۲۴ برای ادامه‌ی تحصیل به ایران رفت و در آنجا باری در سال ۱۳۳۰ دانشنامه‌ی لیسانس از دانشگاه تهران گرفت و در سال ۱۳۳۵ دانشنامه‌ی دکتری را به دست آورد. او سال‌ها استاد دانشگاه کابل و مدتی نیز رئیس دانشگاه آن بود.
ولی جاوید بسیار به مسئولیت‌های اداری تن نداد و در عوض بیشتر توانایی‌اش را بر روی تدریس و تحقیق گذاشت و آثار متعددی منتشر کرد. او را یکی از مهم‌ترین پژوهشگران زبان و ادب فارسی در افغانستان دانسته‌اند.
یکی از فعالیت‌های مهم دکتر جاوید، تدوین کتاب‌های درسی درس فارسی مکاتب افغانستان است. او کتاب‌های قرائت فارسی صنف هفتم، هشتم و نهم در افغانستان را تألیف کرد. از دیگر کتاب‌های او، یکی «مدارا و مروت در ادبیات فارسی» و دیگری «رایحه‌ی صلح در فرهنگ ما» است. او هم‌چنین کتاب «افسانه‌های قدیم شهر کابل» را منتشر کرده است. هم‌چنین او مقاله‌های بسیاری نوشته که در مجموعه مقالات او در چهار جلد منتشر شده است.
اما یکی از تألیفات مهم دکتر جاوید، «فرهنگ جاوید» است که ما به مناسبت بحث فرهنگ‌نویسی در برنامه، مقداری به آن می‌پردازیم.
فرهنگ جاوید، در سال ۱۳۸۳ به وسیله‌ی نشر جستجو در تهران منتشر شده است. در این کتاب ۲۰۲ صفحه‌ای، حدود سه هزار لغت فارسی رایج در افغانستان گرد آمده است. ویراستار این کتاب، ادیب و پژوهشگر معروف افغانستان دکتر محمدسرور مولایی است و این نیز خودش ارزش و اعتبار علمی این کتاب را تأیید و تکمیل می‌کند.
دکتر عبدالاحمد جاوید، بالاخره در سال ۱۳۸۱ و در سن ۷۵ سالگی، در انگلستان درگذشت. و به این ترتیب، پرونده‌ی زندگی یکی از خادمان راستین زبان و ادب فارسی در افغانستان، بسته شد.
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=2136
