نویسنده: محمد کاظم کاظمی
ما در برنامهٔ پیش گفتیم که یک زبان واحد، در دو کشور ایران و افغانستان گاهی به دو نام «فارسی» و «دری» یاد شده است. حالا جالب است که در کشور تاجیکستان باز بر این زبان یک نام دیگر گذاشتهاند یعنی آن را «تاجیکی» میگویند. واقعاً چرا این اتفاق افتاده است؟
علت اصلی این قضیه، مسائل سیاسی بوده است. این کشورها در قرنهای گذشته عمدتاً اختلافهای سیاسی داشتهاند و دولتمردان آنها برای این که هر کدام یک هویت مستقل داشته باشند، زبان واحد را در رسمیات به یک نام یاد کردهاند. در ایران فارسی، در افغانستان دری و در تاجیکستان، تاجیکی.
اما قسمت جالب ماجرا این است که در افغانستان، تا حدود هفتاد سال پیش این زبان در رسمیات هم فارسی گفته میشده است. مثلاً یکی از لغتنامههای معروف افغانستان که اصطلاحات این زبان در افغانستان در آنجا بیان شده، «لغات عامیانهٔ فارسی افغانستان» نام دارد و این کتاب حدود هشتاد سال پیش در کابل چاپ شده است. همین طور خیلی از ادبای افغانستان مثل محمود طرزی، محمدحیدر ژوبل، غلاممحمد غبار، عبدالهادی داوی، استاد عبدالحق بیتاب آن را فارسی مینامیدهاند. مثلاً عبدالهادی داوی در مقدمهٔ همان کتاب «لغات عامیانهٔ فارسی افغانستان» که پیشتر از آن نام بردیم، میگوید « تألیف کتاب فوقالذکر تشبثی است مفید و مبتکرانه و ذخیرهای است قیمتدار از لغات و تعبیرات لهجۀ ملیۀ فارسی افغانستان.»
در واقع به قول دکتر علی رضوی غزنوی، «برای اولین بار در قانون اساسی سال 1343 افغانستان، زبان رسمی کشور دری نامیده شد.»
پس میشود گفت که حدود شصت سال است که نام دری برای این زبان در افغانستان رسمیت یافته است هرچند که خیلی از مردم همین نامگذاری رسمی را هم چندان به رسمیت نشناخته است، چنان که خیلی از مردم در افغانستان، مردم فارسیزبان را «فارسیوان» میگویند. و همین طور خیلی از شاعران افغانستان، این نام فارسی را حفظ کردهاند. قهار عاصی شاعر نامدار افغانستان میگوید
گل نیست، ماه نیست، دل ماست پارسی
غوغای کُه، ترنم دریاست پارسی
دنیا بگو مباش، بزرگی بگو برو
ما را فضیلتی است که ما راست پارسی
آدرس کوتاه : www.parsibaan.com/?p=1317
