جستجو

شیوه‌نامه‌ی نگارشی ماه‌نامه‌ی پارسی‌بان

پارسی‌بان بر آن است تا برای ایجاد سهولت در نگارش مقاله‌ها و یادداشت‌ها، نکاتی را جهت ره‌نمود در دست‌رس هم‌کاران گرامی قرار دهد. با توجه به این نکته که شیوه‌ی واحدی برای نگارش وجود ندارد و در نوشتار استادان زبان فارسی و اهل فن، دو یا چند گونه‌نویسی، اعمال می‌گردد، ما بر آنیم تا حد وسطی برای نگارش مطالب پارسی‌بان اختیار کنیم؛ تا راه افراط و تفریط را نپیموده باشیم. ما شیوه‌ای را برای نوشتار این ماه‌نامه به‌کار می‌بریم که مورد کاربرد بیش‌تر پارسی‌زبانان قرار دارد و برای عموم مخاطبان زبان فارسی مأنوس و آشنا است. اصل کار را بر جدانویسی می‌گذاریم؛ اما در عین حال واژگان را سلاخی نمی‌کنیم. در مواردی که عرف نوشتاری جامعه‌ی پارسی‌زبان‌ تقاضا کند، واژه‌های ترکیبی را جدا؛ اما با فاصله‌ی کوتاه می‌نویسیم. برای تبیین بیش‌تر این موضوع، برخی از نکات مهم نگارشی، به‌گونه‌ی کوتاه بیان می‌گردد:

• حذف «ها»ی غیر ملفوظ از واژه‌هایی چون: زندگی، بندگی، درماندگی، و….
• در صورت اضافه‌شدن انواع «یا» به واژه‌های پایان‌یافته به «ـه» نشانه‌ی «ی» افزود می‌گردد؛ مانند: اداره‌ی امور، خانه‌ی زیبا، اراده‌ی مطلق، و…
• واژه‌هایی که با «ها»ی ملفوظ پایان می‌پذیرد، بدون «ی» نوشته می‌شوند؛ مانند: دانشگاه هرات، فرمانده ارتش، توجه شما، و….
• در صورتی که واژه‌ی پایان‌یافته به «ها»ی غیر ملفوظ، در حالت نسبتی، نکره، وحدت، مصدری، و… قرار گیرد، نشانه‌ی «ای» افزود می‌گردد؛ مانند: خانه‌ای خرید، اداره‌ای که یک مراجعه‌کننده نداشت، برای آزادی باید ترانه‌ای از نو سرود، و….
• پیش‌وندها به‌طورکل جدا نوشته می‌شوند؛ مانند: هم‌کاری، می‌خواند، بی‌درنگ، و…
• «ب‍» قبل از اسم، صفت و قید به‌صورت «به» نوشته می‌شود؛ مانند: به‌خانه، به‌زیبایی، به‌زودی،
• «ب‍» قبل از فعل به‌صورت پیوسته نوشته می‌شود؛ مانند: بگیر، برو، ببین، و….
• میان‌وندها به‌طورکل جدا اما نزدیک به‌هم، نوشته می‌شوند؛ مانند: تسخیرناپذیر، حق‌ناشناس، پی‌درپی، گفت‌وگو، جست‌وجو، و….
• پس‌وندها؛ مانند: «ها»، «تر» و «ترین» به‌طورکل، جدا اما نزدیک به‌ماقبل خود نوشته می‌شوند؛ مانند: کتاب‌ها، دیوان‌ها، خانه‌ها، سخت‌تر، رنگین‌تر، ادبی‌تر، پاک‌ترین، سیاه‌ترین، و…؛ در جایی که عرف زبان فارسی تقاضا کند، پیوسته نوشته می‌شود؛ مانند: بهتر.
• واژه‌های جمع عربی در صورتی‌که جایگزین مناسب فارسی نداشته باشند، با نشانه‌ی جمع فارسی نوشته می‌شوند؛ مانند: مؤلفان، مدّرسان، مؤرخان، و….
• در صورتی‌که کلمه پایان‌یافته به مصوّت مرکب «ـَ و» و «ـَ ی» باشد، بدون «ی» اضافه، نوشته می‌شود؛ مانند: خسرو دهلوی، جلو دانشگاه، پرتو نادری، پی نیکان، می دوساله، حی حاضر، و….
• شناسه‌های فعل‌های ربطی پس از صامت، به‌طورکل پیوسته نوشته می‌شوند؛ مانند: رفتم، نشستند، گذشتی، و….
• در واژگان پایان‌یافته به «ها»ی غیر ملفوظ، واژه‌های پایان‌یافته به مصوت بلند «ی» و مصوت مرکب «ای»، به این صورت نوشته می‌شوند: آزاده‌ام، راضی‌ام، دوست‌دار وی‌ام، و….
• پس‌وندهای ضمیری مفرد، پس از صامت، بدون همزه نوشته می‌شوند؛ مانند: میهنم، کتابش، حالت جمع: کتاب‌مان
• پس‌وندهای ضمیری، پس از «ها»ی غیر ملفوظ این‌گونه نوشته می‌شوند: خانه‌ام، خانه‌اش، اداره‌ات، و….
• این پس‌وندها، پس از مصوت «او» این‌گونه نوشته می‌شوند: دانشجویم، دانشجویید،
• همزه در وسط واژه‌های عربی که ماقبل آن ساکن باشد، بر پایه‌ی «ؤ» نوشته می‌شود؛ مانند: مسؤول، شؤون، و….
• همزه در وسط که ماقبل آن ساکن باشد، بر پایه‌ی الف نوشته می‌شود؛ مانند: هیأت، جرأت، مسأله، و….
• همزه‌ی مکسور در وسط و پس از مصوت بلند «آ» به صورت «ی» نوشته می‌شود؛ مانند: جایز، نایب، مسایل، و….
• واژه‌های عربی در صورت نیاز به تنوین، با همان شیوه‌ی معمول نوشته می‌شوند؛ مانند: قصداً، سهواً، عمداً، و….
• کاربرد حرف‌های فارسی به‌جای حرف‌های عربی در کلمه‌های لاتین ترجیح داده می‌شود؛ مانند: بلیت، سالن، افلاتون، و….